Indeks zaścianków i folwarków #

Taturowszczyzna (zaścianek) #

al. Tauturowszczyzna, Tauturowiczyzna

Obok zaścianka Tatury — znanego w XVII wieku również jako Taturowicze — który powstał w XVII wieku na ziemiach, na których Taturowie żyli od XVI wieku aż do przynajmniej końca XIX wieku, istniała druga miejscowość, której nazwa również pochodzi od naszego nazwiska.

Był to niewielki zaścianek Taturowszczyzna, niekiedy w pierwszej połowie XVIII wieku też nazywany Tauturowszczyzna albo Tauturowiczyzna. Taturowszczyzna jako miejscowosc istniała przynajmniej do końca XIX wieku.

Położenie zaścianku #

Taturowszczyzna była położona bardzo blisko innych ziem na których żyli Taturowie w XVII i XVIII wieku.

W roku 1646 Taturowie mieli 10 włók w zaznaczonym na mapie zaścianku Tatury, który razem z zaściankami Czerniczne, Charytonowce, Korzuny, Zabłocie, Leniewicze, Lipniki, Ostreyki i innymi, w XVII wieku tworzył większą okolicę ziemiańską zwaną Hrywiec. W tym samym roku Taturowie mieli również 5 włók w zaścianku Szylowszczyzna, który jest widoczny koło miasta Słobodka, na południowym obrzeżu mapy. Według inwentarza starzyckiego z roku 1696 dwa konie Hryhorowicz Taturowiczów — późniejszy zaścianek Tatury — były ograniczone z jednej strony „ścianą od rzeki Wyni, zostawiając grunta miasteczka Słobodki po lewej stronie do kopca ze Swinka”, „ścianą od kopca ze Swinka do rzeki Łoszy”, „ścianą do rzeki Wyni prostym trybem”, „a czwarta ściana rzeka Wynia graniczy” ¹⁰. Graniczący ze wsią Swinka zaścianek Taturowszczyzna był więc w bezpośrednim sąsiedztwie. W przeciwieństwie jednak do Hrywca i Szylowszczyzny, Taturowszczyzna nie należała do traktu starzyckiego księstwa słuckiego, lecz do księstwa kopylskiego.

Pierwsze wzmianki o zaścianku Taturowszczyzna i powiązanie z Taturami #

Taturowszczyzna jako nazwa zaścianka po raz pierwszy pojawia się w inwentarzu księstwa kopylskiego z roku 1734. Wówczas zaścianek należał do Mikołaja, Gabryela i Michała Korzeniewskich. Inwentarz wymienia 4 włóki Korzeniewskich w Taturowszczyźnie (Tauturowszczyźnie) oraz 2 puste włóki należące również do nich. Mający łącznie 6 włók zaścianek Taturowszczyzna pojawia się także w inwentarzach księstwa kopylskiego z lat 1744 i 1759. ¹¹
We wszystkich tych inwentarzach jednak osób o nazwisku Tatur lub Taturowicz — wiemy, że w XVII wieku oba nazwiska były stosowane wymiennie — w Taturowszczyźnie nie znajdujemy. Przez dłuższy czas nie było dla nas jasne, jaki jest związek pomiędzy naszą rodziną a nazwą zaścianku i czy taki związek w ogóle istnieje.

Zagadkę rozwiązał potomek Korzeniewskich zamieszkujących Taturowszczyznę w roku 1734. Choć Taturowie w XVIII wieku w Tauturowszczyźnie już nie mieszkali, to 6 włók, które w inwentarzach księstwa kopylskiego z XVIII wieku określane są jako zaścianek Taturowszczyzna, należało w XVII wieku właśnie do Taturów – w inwentarzu księstwa kopylskiego z roku 1693 znajdujemy zapis, że te 6 włók po Janie Taturowiczu „koło Świnki” pozostaje pustych. Jak zaznacza Igor Kapyłow w artykule Toponimia białoruska w okresie Rzeczypospolitej, przyrostek -szczyzna w nazwach własnych używano jako formant toponimiczny o znaczeniu przynależności i charakterystyczne w XVI–XVIII wieku rozdrabnianie ziem na prywatne działki prowadziło do wzrostu liczby własnych nazw z przyrostkiem -szczyzna w tym okresie. ¹² Wszystko wskazuje więc na to, że nazwa zaścianku Taturowszczyzna pochodzi właśnie od nazwiska Tatur/Taturowicz.

Wpis o Taturowszczyznie w słowniku geograficznym #

Taturowszczyzna istniała przynajmniej do końca XIX wieku. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1880–1902) znajdujemy zapis o wsi Taturowszczyzna w powiecie ihumenskim, w 1. okręgu policyjnym uzdzieńskim, gminie Mohilna, przy gościńcu z miasteczka Kuczynki do miasteczka Piaseczna, która miała wówczas 7 osad.

Jak długo żyli Taturowie w Taturowszczyznie? #

Jak długo dokładnie te 6 włók, które później tworzyły zaścianek Taturowszczyzna, znajdowały się w rękach Taturów, nie wiemy. Jasne jest jednak, że w roku 1670 Taturów/Taturowiczow wsrod list ziemian księstwa kopylskiego nie znajdujemy i nie ma też wzmianki o 6 włokach kolo Świnki które w roku 1733 nalezaly do Korzeniewskich. Wydaje się więc prawdopodobne, że wspomniany Jan Taturowicz otrzymał przywilej na 6 włók, wspomniane w inwentarzu księstwa kopylskiego z roku 1693, gdzieś pomiędzy rokiem 1670 a 1693 i były to ziemie, które poprzednio nie należały do żadnych ziemian księstwa kopylskiego. ¹³ Zgodne z hipotezą, ze ziemie te dopiero zostały osiedlone po roku 1670 wydaje się fakt, że zarówno w roku 1734, jak i w latach 1744 oraz 1759, z sześciu włoki przynajmniej dwie były puste i nieużywane, co sugeruje, że część ziem należących do zaścianku składała się z lasów albo innych gruntów jeszcze nieprzygotowanych do użytku rolniczego.

Taturowszczyzna a Tauturowszczyzna #

Wydaje się ze nazwy Taturowszczyzna i Tauturowszczyzna były stosowane wymiennie. W inwentarzach z lat 1734 i 1759 występuje nazwa Tauturowszczyzna, w inwentarzu z roku 1744 jak i na mapach z XIX wieku występuje nazwa Taturowszcyzna. W Rewizji Ziemian Konnej Służby z roku 1738, zaścianek jest nazwany Tauturowiczyzna. ¹⁴ Fakt, ze zarówno Tauturowiczyzna jak i Tauturowszczyzna zaczynaja się na “Tau” a nie “Ta” w tym kontekście jest intrygujący. ¹⁵